Wanneer het gaat over de vrouwelijke gezondheid is er een aandoening die nog al te vaak onder de radar blijft om vervolgens ook nog eens onbegrepen te blijven: endometriose. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) lijden wereldwijd zo'n 190 miljoen vrouwen aan endometriose, zijnde 10% van de vrouwen in de vruchtbare periode. Toch blijft het een sterk onderbelicht onderwerp.
Veel vrouwen die lijden aan endometriose, kennen de ziekte zelfs niet. Ze zijn zich niet bewust van de symptomen of de oorzaken, waardoor ze geen medische hulp zoeken die hun welzijn en levenskwaliteit drastisch zou kunnen verbeteren.
Maar wat is endometriose juist? We gaan er hier dieper op in, inclusief de biologie en anatomie achter de aandoening en de impact die het kan hebben op het lichaam en de toekomstperspectieven van een vrouw.
Om endometriose te begrijpen, moeten we eerst de basisprincipes van de normale baarmoederanatomie en menstruatiecyclus begrijpen. Het baarmoederslijmvlies, bekend als het endometrium, wordt elke maand dikker ter voorbereiding op een zwangerschap. Als er geen zwangerschap optreedt, verdwijnt dit baarmoederslijmvlies tijdens de menstruatie.
Bij endometriose gaat het anders. Endometriose is een aandoening waarbij weefsel dat lijkt op endometrium (de slijmvlieslaag aan de binnenkant van de baarmoeder) buiten de baarmoeder voorkomt. In het geval van endometriose nemen de zaken echter een onverwachte wending. Endometriumweefsel, dat normaal enkel in de baarmoederholte voorkomt, begint buiten de baarmoeder te groeien. Dit kan gebeuren in de eierstokken, de darmen, de darmen of andere nabijgelegen locaties in het lichaam.
Wanneer een vrouw aan endometriose lijdt, volgt het endometriumweefsel dat zich buiten de baarmoeder bevindt, niet het typische patroon waarbij het iedere maand uit het lichaam wordt verwijderd (zoals tijdens de menstruatie).
Het reageert wel op hormonale schommelingen, waarbij hormonen zoals oestrogeen en progesteron een centrale rol spelen in het aansturen van dit proces. Doordat het weefsel het lichaam niet kan verlaten, wordt het een bron van ontsteking, pijn en zelfs littekenweefsel.
De oorzaken van endometriose zijn veelzijdig en er wordt nog iedere dag onderzoek gedaan om deze beter te begrijpen. Omdat de aandoening vaak in families voorkomt, weten we dat genetische aanleg en erfelijke factoren een belangrijke rol spelen. Deze theorie wordt echter nog door wetenschappers onderzocht en heeft nog bijkomend onderzoek nodig.
Een andere theorie suggereert retrograde menstruatie, waarbij menstruatiebloed terugstroomt door de eileiers in plaats van het lichaam te verlaten. Dit bloed draagt endometriumcellen met zich mee, die zich kunnen innestelen en buiten de baarmoeder kunnen groeien.
Metaplasie en stamcelhypothese zijn twee andere, mogelijke verklaringen voor endometriose. Deze theorieën stellen dat bepaalde soorten cellen in het lichaam kunnen veranderen in endometriumachtig weefsel of dat stamcellen de potentie hebben om zich te ontwikkelen tot endometriumstamcellen. Wat op zijn beurt kan leiden tot weefselgroei op ongewenste plaatsen.
Endometriose wordt bijna altijd gekenmerkt door lichamelijke problemen in het bekkengebied, die kunnen variëren van licht ongemak tot intense pijn. Meestal ervaren vrouwen pijn bij menstruatie en seksuele activiteit, maar deze pijn kan zelfs de hele maand aanhouden. Deze symptomen zijn vaak de eerste aanwijzing voor een vrouw om medische hulp te zoeken.
Het is ook belangrijk om te weten dat endometriose invloed kan hebben op de vruchtbaarheid. De schade aan de anatomie van het bekken, de ontsteking en het littekenweefsel kunnen de eileiders verstoppen of de eierstokken aantasten, waardoor bevruchting kan belemmerd worden. Dat wil niet zeggen dat vrouwen met endometriose nooit kinderen kunnen krijgen - maar veel vrouwen met deze aandoening ervaren wel vruchtbaarheidsproblemen.
Endometriose staat niet op zichzelf; het komt vaak voor samen met andere gezondheidsproblemen. Studies hebben verbanden aangetoond tussen endometriose en auto-immuunziekten, zoals lupus of multiple sclerose. De reactie van het immuunsysteem op de abnormale weefselgroei kan een reeks gebeurtenissen in gang zetten die andere gezondheidsproblemen verergeren.
Als je vermoedt dat je endometriose hebt, is het essentieel dat je hulp zoekt bij een huisarts en/of gynaecoloog. Een zo vroeg mogelijke diagnose en interventie kan je symptomen verlichten, je levenskwaliteit verbeteren en jou een betere kans bieden om eventuele vruchtbaarheidsproblemen het hoofd te bieden.
